1960-1969

• 1960

  In zijn afwezigheid heeft op 20 januari 1960 de première plaats van Mama, kijk, zonder handen! - de eerste Vlaamse première van een avondvullend Clausstuk - door het Nationaal Toneel van België in de Brusselse K.V.S. in een regie van Edward Deleu.
  Ontvangt de Koopalbeurs voor Letterkunde voor de vertaling van Dylan Thomas' Onder het melkwoud. In het juni-juli-nummer 1960 van Tirade valt Rudy Bremer de vertaling scherp aan.
  Op 25 mei beleeft het toneelstuk Een bruid in de morgen zijn weinig succesrijke Amerikaanse première in het New Yorkse Maidman Playhouse in een regie van Amnon Kabatchnik.

• 1961

  Werkt aan een twee avonden vullend historisch toneelstuk over Zannekin.
  Op 2 maart 1961 gaat de film Het mes in première in een regie van Fons Rademakers naar een verhaal en een scenario van Hugo Claus. Tegelijk met de première verschijnt er een boek Het Mes onder het mes.
  Op 7 maart 1961 komt Christopher Logue aan te Gent voor de Nederlandse opvoering van zijn stuk Antigone en voor een reis per auto, die hem samen met Hugo en Elly Claus via Luxemburg, Duitsland en Joegoslavië naar Griekenland en Turkije moet brengen. De première van het stuk van Logue in een vertaling van Hugo Claus heeft drie dagen later plaats in de Rotterdamse Schouwburg door het Rotterdams Toneel in een regie van Ton Lutz. Van 24 maart tot 7 april 1961 heeft bij Knoll International te Brussel de tentoonstelling plaats Om Jonathan Swift te eren.
  In juli 1961 verschijnt de dichtbundel Een geverfde ruiter.

• 1962

  Op 1 januari 1962 leest hij op uitnodiging van het 'Comité 1962 voor de Vrede' in het Amsterdamse Hotel Krasnapolski het anti-atoombom-gedicht Bericht aan de bevolking voor.
  Van 8 tot 30 september 1962 heeft in cafégalerie Celbeton te Dendermonde de tentoonstelling De spelen van Hugo Claus plaats, geopend door Louis Paul Boon, Simon Vinkenoog en -ongenodigd - Johnny van Doorn.
  Op 26 september 1962 zendt de BRT het 45 minuten durende poëzieprogramma Denkbeeldige tuinen, echte padden uit in een realisatie van Charles de Keukeleire.
  In september 1962 verschijnt de roman De verwondering, waarvan er dat jaar 15.000 exemplaren gedrukt worden.
  In december 1962 verschijnt de 'nare komedie' De dans van de reiger, aanvankelijk - volgens de auteur wél, en volgens Fons Rademakers niét - als filmscenario opgezet.

• 1963

  Op 26 januari 1963 heeft de première plaats van De dans van de reiger in de Amsterdamse Stadsschouwburg door de Nederlandse Comedie in een regie van Ton Lutz.
  Na jarenlange voorbereidingen en diverse problemen wordt op 14 februari 1963 in de Moderne Boekhandel te Amsterdam het kunstboek Karel Appel. Painter voorgesteld. De oorspronkelijke Nederlandstalige versie verschijnt pas in september 1964 onder de titel Karel Appel, schilder.
  In maart 1963 legt Claus de laatste hand aan het lange gedicht 'Het teken van de hamster', dat in het lente-nummer 1963 van Randstad zal verschijnen. Er ontstaat een rel wanneer in het Brugse Vlaams Weekblad van 22 februari 1964 de vraag wordt gesteld of Claus' gebruik van een rondeel van Charles d'Orléans geen plagiaat is.
  In april 1963 verschijnen het gedicht De man van Tollund, geschreven bij plastisch werk van Serge Vandercam, en de roman Omtrent Deedee, die in datzelfde jaar nog vier drukken beleeft.
  Op 19 april 1963 opent Fons Rademakers in Galerie Espace te Amsterdam de tentoonstelling Ontwerp voor een Pinakoteek der Lage Landen. Een maand later, op 25 mei, opent Ton Lutz, in afwezigheid van de zieke kunstenaar, dezelfde tentoonstelling in de Galerie 20 te Arnhem.
  Op 3 mei 1963 vindt in de Moderne Boekhandel te Amsterdam de voorstelling plaats van het enige exemplaar van 'het grootste boek ter wereld', Love Song, Engelse poëzie van Claus bij schilderijen van Karel Appel.
  In augustus 1963 vertaalt Claus in opdracht van de BRT Samuel Becketts All that fall, dat onuitgegegven blijft.
  In oktober wordt de roman De verwondering bekroond in het 'Referendum der Vlaamse Letterkunde'. Claus weigert de prijs omdat er geen bedrag aan verbonden is. Zijn weigering wekt heel wat woede op en is wekenlang aanleiding tot heibel in de pers.
  Op 6 oktober 1963 wordt zoon Thomas (Pieter Achilles) geboren.
  Van december 1963 tot maart 1964 verblijft het gezin te Blaricum waar de auteur werkt aan de vertaling van Shakespeares Henry V en van Christian Dietrich Grabbes Scherz, Satire, Ironie und tiefere Bedeutung, en (met Fons Rademakers) aan de voorbereiding van de film De stille kracht. Geen van deze projecten wordt gerealiseerd.

• 1964

  In juni 1964 publiceert Claus in de reeks 'Monografieën over Vlaamse Letterkunde' een beknopte inleiding met bloemlezing onder de titel Louis Paul Boon.
  In augustus 1964 verfilmt Roland Verhavert in opdracht van de BRT-TV het verhaal 'De luitenant' uit de bundel De zwarte keizer.
  Tijdens de opening van de tentoonstelling 'De 50 best verzorgde boeken 1963' op 12 september 1964 ontvreemdt Hugues C. Pernath een (duur) kunstboek en wordt door Uitgeverij Ontwikkeling, dat ook het N.V.T. uitgeeft, prompt ontslagen. Diverse schrijvers, onder wie de redacteuren Gaston Burssens en Hugo Claus, komen in het geweer tegen deze maatregel. In september van dat jaar wordt de roman De verwondering bekroond met de A. Beernaertprijs van de Koninklijke Vlaamse Akademie voor Taal- en Letterkunde.
  In oktober wordt Claus nogmaals voorgedragen in het kader van 'Het Referendum der Vlaamse Letterkunde', ditmaal voor de roman Omtrent Deedee. Opnieuw weigert de laureaat. In november verschijnt Oog om oog, erotische foto's van Sanne Sannes en gedichten van Hugo Claus, ten dele ontleend aan zijn TV-poëzieprogramma Antologie.
  Op 21 november 1964 wordt hij officieel uitgeschreven uit het bevolkingsregister van Gent. Woont te Nukerke, Ten Hole 16 na een kort verblijf bij de schilder Maurice Wijckaert aldaar.

• 1965

  In maart 1965 verschijnt in Amsterdam de catalogus De schilderijen van Roger Raveel door Hugo Claus, 10 gedichten bij het werk dat Raveel in Galerie Espace tentoonstelt.
  Op 2 april van dat jaar heeft in Gent de première plaats van de Mattheuspassie op muziek van Pater De Brabandere met dialogen van Hugo Claus.
  Twee weken later, op 15 april, wordt zijn ambitie om directeur van het Nederlands Toneel Gent te worden definitief gekelderd. Hij is daardoor zeer vergramd en verbiedt dat zijn stukken nog langer te Gent worden opgevoerd.
  Van 7 tot 21 mei 1965 heeft de tentoonstelling Dagboekbladen van Hugo Claus plaats in Galerij Kaleidoskoop te Gent. Zij wordt geopend door Hugues C. Pernath.
  Van 29 mei tot 1 juli 1965 neemt hij afscheid van de schilderkunst en organiseert een Retrospectieve in Galerij Margareta de Boevé te Assenede.
  Hij zet met Tijl Uilenspiegel een reeks theaterbewerkingen in die de afwezigheid van eigen oorspronkelijk werk maskeert. Op 25 juni 1965 brengt het Leids Universitair Toneel Accoord in een regie van Anne Marie Prins het stuk in Leiden in première. De boekuitgave verschijnt nog dezelfde maand.
  In oktober 1965 verschijnen zijn verzamelde Gedichten (1948-1963), wat een zekere afsluiting inhoudt van een periode in zijn poëzie.
  Hij publiceert het lange gedicht 'Het landschap' naar aanleiding van de Wyckaert-tentoonstelling in Galerij M.A.S. te Deinze.
  Op 19 november 1965 wordt hem de Henriëtte Roland Holstprijs toegekend voor zijn hele toneelwerk.

• 1966

  Hij wijdt zich intenser dan voorheen aan regiewerk.
  Op 26 april 1966 wordt Thyestes naar Seneca gecreëerd door Toneel Vandaag in een vormgeving van de vrienden-kunstenaars Roel D'Haese en Hugo de Clercq en in een regie van de auteur in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. In dezelfde maand verschijnt het stuk in boekvorm.
  Ook in april publiceert zijn vaste uitgever De Bezige Bij de cinéroman De dans van de reiger met foto's uit de gelijknamige film, die dan ook zijn première beleeft.
  Op 30 september 1966 wordt Federico Garcia Lorca's Het huis van Bernarda Alba gecreëerd door de Nederlandse Comedie in de Stadsschouwburg te Amsterdam in een regie van Ton Lutz. Claus' vertaling verschijnt pas in 1988.
  Op 23 december 1966 wordt Het goudland naar de roman van Hendrik Conscience gecreëerd door het Nationaal Toneel in de Antwerpse KNS in een regie van Walter Tillemans. Het stuk verschijnt in januari 1967.
  In december 1966 publiceert hij zijn verzameld theater in Acht toneelstukken, wat een zekere afsluiting inhoudt van zijn toneelwerk tot op dat ogenblik. De opdracht luidt: 'Voor Ton Lutz met mijn dank.'

• 1967

  In juli 1967 wordt de eerste bibliofiele poëzieuitgave van Claus gepubliceerd, 12 gedichten in het Nederlands en het Frans, getiteld Relikwie bij tekeningen van Paul Joostens.
  Hij publiceert samen met HugOKÉ het eerste (en laatste) deel - 'De geboorte' - van een reeks stripverhalen onder de titel De avonturen van Belgman.
  Zijn speelfilmdebuut De vijanden gaat in première. Er verschijnt in oktober 1967 ook een cinéromanuitgave met foto's uit de film.
  Krijgt zijn tweede Staatsprijs voor het toneelstuk De dans van de reiger (1962) en de Edmond Hustinx-prijs voor zijn hele toneelwerk.
  Huurt in december 1967 een villa in Knokke. Op 30 december wordt op het Vierde Experimenteel Festival te Knokke het toneelstuk Masscheroen gecreëerd in een regie van de auteur.
  Jean Weisgerber publiceert zijn analyse van De verwondering in Literair lustrum: 'Hugo Claus: Devotissimus et doctissimus doctor.'

• 1968

  In april 1968 verschijnt het manifest T 68 of de toekomst van het theater in Zuid-Nederland, geschreven in samenwerking met Alex van Royen en Carlos Tindemans.
  Hij draait voor de BRT de korte SF-film Het speelmeisje.
  In het gezelschap van Harry Mulisch bezoekt hij Cuba voor de tweede keer en verklaart zich een bewonderaar van 'het tropisch communisme'.
  Op 17 mei 1968 wordt de opera Hyperion en het geweld - gepubliceerd in juli onder de titel Morituri - in de Muntschouwburg te Brussel gecreëerd door de Nationale Opera op muziek van Bruno Maderna.
  Moet zich op 22 mei 1968 voor de Correctionele Rechtbank verantwoorden na een aanklacht wegens openbare zedenschennis. De vermeende schennis betreft het ten tonele voeren van de Heilige Drievuldigheid in de gedaante van drie naakte mannen - Hugues C. Pernath, Freddy de Vree en Bob Cobbing - in zijn toneelstuk Masscheroen. Een heuse rel breekt los in de pers, petitie-acties worden gelanceerd, verzoekschriften gepubliceerd, er wordt een Anti-Censuur Protest Read-in georganiseerd en de auteur verdedigt zich in interviews en ingezonden stukken in de media. De tekst van het stuk verschijnt bij de aanvang van de rechtszaak in boekvorm met foto's van de opvoering. Op 5 juni wordt Claus veroordeeld tot vier maanden effectieve gevangenisstraf en een boete van 10.000 BEF. Hij gaat in beroep.
  Op 2 oktober 1968 wordt Wrraaak! naar Cyril Tourneur te Eindhoven gecreëerd door het Zuidelijk Toneel Globe in een regie van Krijn ter Braak. De tekst van het stuk verschijnt in dezelfde maand.

• 1969

  Op 17 maart 1969 zet het Hof van Beroep te Gent de veroordeling naar aanleiding van de Masscheroen-zaak om in vier maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en 10.000 BEF effectieve boete.
  Op 19 april 1969 verschijnt de bibliofiele bundel Genesis, 33 gedichten bij schilderwerk van Roger Raveel.
  Samen met Harry Mulisch schrijft en regisseert Claus de opera Reconstructie, een hommage aan Che Guevara, die op 29 juni 1969 in het Amsterdamse Theater Carré in première gaat op muziek van Louis Andriessen, Reinbert de Leeuw, Misha Mengelberg, Peter Schat en Jan van Vlijmen.
  In samenwerking met Paul Haesaerts schrijft hij de commentaar bij de film Bruegel, wat in 1994 nog wordt geromanceerd in de roman Belladonna.
  In oktober-november 1969 voert hij bij de Nederlandse Comedie in Amsterdam met groot succes de regie van zijn toneelstuk Vrijdag - première 15 november in de Stadsschouwburg - en leert er Kitty Courbois kennen, die de rol van Christiane speelt.
  In november 1969 verschijnt een uitgebreide versie van de verhalenbundel Natuurgetrouw uit 1954 Natuurgetrouwer.

© Georges Wildemeersch